Posłuchaj odcinka w wersji audio:
SUBSKRYBUJ Smart Workout w swojej ulubionej aplikacji
Istnieje stereotyp, według którego sportowcy - delikatnie mówiąc - inteligencją nie grzeszą. Te amerykańskie filmy, w których napakowani futboliści ledwo potrafią czytać, a nerdy z kółka teatralnego nie trafiają piłką do kosza. A jaka jest prawda? Inna!
Dlaczego sport sprawia, że dzieci z klas sportowych osiągają lepsze wyniki niż uczniowie klas ogólnych? Jak ruch wpływa na nasze neuroprzekaźniki? Czy masa mięśniowa może przysłużyć się naszemu mózgowi?
W dzisiejszym odcinku skupiamy się właśnie na odpowiedzi na pytanie: Jak ruch wpływa na mózg i kreatywność? Posłuchaj, jeśli chcesz wiedzieć:
- Jak aktywność może przeciwdziałać wielu dolegliwościom w późniejszym wieku?
- Jaką rolę spełniają w organizmie mięśnie?
- Czy aktywność może poprawić pamięć?
- Bieganie czy siłownia - ma to znaczenie?
Obszernie porozmawiamy o tym, jak być zarówno pięknym, jak i mądrym, a przede wszystkim o tym, jak najdłużej zachować dobrą kondycję fizyczną i umysłową.
Zapraszam do wysłuchania odcinka!
Transkrypt odcinka 13: Jak być bardziej kreatywnym?
Niektórzy całe życie zastanawiają się, czy lepiej być nerdem, czy napakowanym sportowcem? Czas wyzbyć się takiego sposobu myślenia, poszukać kreatywnych rozwiązań i wdrożyć nowe pomysły w swoim życiu.
Bycie pięknym i mądrym jest w Twojej głowie
Gdybyś miał wybierać czy jesteś piękny czy mądry, co byś wybrał? Trudno wybrać. Chyba lepiej być mądrym, bo wtedy wiadomo, jak dobrze i dużo trenować, można też uruchomić pokłady kreatywności i znaleźć sposób na bycie pięknym.
Wróćmy na chwilę do kalisteniki. Dawno temu, jeszcze kiedy nie było youtuba, oglądałem filmik, jak tam chłop skakał na rowerze po schodach, gdzieś w Nowym Jorku. Napakowany.
Cała moja ekipa kumpli oglądała Jordana, a później Bryanta. Ja filmik, na którym był człowiek imieniem Hannibal. Krótkie spodenki dżinsowe, oczywiście bez koszulki i napakowany jak autobus do Lichenia. Albo bardziej. I robił takie genialne rzeczy na kółkach, na drążkach, stanie na rękach. Świetne to było. No i wtedy była taka zagwozdka, że fajnie by było być takim wysportowanym.
Stereotypy zabijają kreatywne myślenie
Bycie kimś takim kojarzyło mi się jednak z człowiekiem, który nie zabłyśnie wiedzą z literatury w towarzystwie, albo nie będzie wiedział jak się zachować na 8-daniowej kolacji. Czy dostajesz 4 różne noże? Dobra, no tak, podchodziłem stereotypowo, oceniałem książkę po okładce.
Były takie stereotypy, tak to widział mój umysł. Niby miałem na studiach kumpla, który robił wyniki zarówno sportowe, jak i wyniki naukowe były jedne z lepszych w roku, ale to był taki rodzynek, informatyk i kulturysta. Oksymoron. Piękne połączenie, ku inspiracji i przestrogi, jak stereotyp może zabić kreatywne myślenie.
Temat kreatywności w sporcie
W swoim zawodowym życiu też miałem różne doświadczenia. Też spotkałem na swojej drodze chociażby piłkarzy z ekstraklasy, którzy byli super przygotowani do zawodów. Może nie byli top, z pierwszych stron gazet, ale bardzo rzetelnie podchodzili do swojego rzemiosła.
Jednocześnie dużo czytali i dużo się interesowali, jak zrobić, żeby grać dłużej, żeby być w dobrej formie i zostać jeszcze w swojej pracy - przecież do tego trzeba nie tylko wiedzy, ale i kreatywnych pomysłów. Kierowcy Formuły 1 też muszą być myślący, nie jest to kręcenie w prawo i w lewo, tak jak na żużlu. No, na żużlu jest tylko w lewo. Wtedy jest jeszcze prościej. Dobra, ale nie obrażajmy żużlowców. To też jest trudne. To jest trudny sport.
Kreatywne pomysły... w koszykówce
Zespoły ND zatrudniały konsultantów ekspertów, którzy uczyli młodych koszykarzy wybieranych na pierwszym roku, takich, co np. z college'u przechodzili grać od razu jako zawodowcy. Uczyli ich, jak zarządzać finansami, jak inwestować, czego unikać, jak po prostu całej kasy nie wydać na jakieś chwilowe koleżanki czy wciągnąć tych pieniędzy nosem, tylko jak mądrze dysponować zasobami, które z reguły nagle się pojawiły u ludzi, którzy raczej nie wyszli z wyżyn społecznych?
Mogli się zachłysnąć. A więc to jeszcze bardziej podkręca stereotypy, że jak ktoś jest związany ze sportem, to raczej średnio z wiedzą. I odwrotnie, prawda? Ale jest mnóstwo, jest masę przykładów na całym świecie, że to się wręcz odwraca. Ja sam w pracy miałem przyjemność pomagać młodym narciarzom. I widzę tam, że dzieci, które bardzo się angażują w sport, które przez pół roku np. nie chodzą do szkoły, mają wyjazdy, treningi, zawody, coś tam. Mają lepsze wyniki w nauce niż ich rówieśnicy.
Sport z innej strony
Można porównać sobie klasę w zwykłej podstawówce, gdzie jest klasa narciarska i klasa ogólna. Co ciekawe oceny z zachowania w klasie narciarskie będą lepsze. Będą też lepsze wyniki w nauce, a przecież czasu na naukę mniej! W tym wypadku uczą się, jak pobudzić kreatywne myślenie. Wiadomo oceny są bardzo względne, nie ma co się porównywać, ale zmierzam do tego, że wcale to nie jest tak, że trzeba wybierać.
Na pewno jakieś badania pokazują coś na ten temat, ale zacznijmy od przypomnienia podstawowych pojęć. Dopamina. Odpowiada za motywowanie nas do działania, za równowagę.
Serotonina odpowiada za to, jak się czujemy, czy czujemy pewność siebie, czy czujemy lęk, niepokój, wiarę w siebie i noradrenaliny, a która pozwalają nam się skupić. Więc to są takie trzy najważniejsze pojęcia, które miejmy w głowie. NF-κB, białko, które odpowiada za to, żebyśmy tworzyli w mózgu nowe komórki nerwowe, czyli za neurogenezę. I żeby te połączenia między komórkami się wzmacniały. I najważniejsza rzecz żebyśmy mieli w głowie, w głowie, w mózgu. To ciekawe, że im te połączenia są mocniejsze, tym dla nas lepiej.
Jak być bardziej kreatywnym dzięki aktywności
Czy pamiętasz, co dziś robiłeś, jak wyglądał Twój dzień, kiedy dowiedziałeś się o tym, że terroryści zaatakowali World Trade Center. Pamiętam ten dzień. Byłem w szkole na lekcji biologii. Dzień, w którym przyszła do nas informacja o Smoleńsku też pamiętam. 5 kilometrów wodzie wtedy zrobiłem. Pobiłem wszystkie swoje rekordy na 400 metrów kraulem. Przyjechałem do domu pochwalić się rodzicom, a tam już wiadomo. Pamiętamy często bardzo negatywne rzeczy, rzadziej te super pozytywne, ale jak już, to pamiętamy takie kluczowe momenty.
Co ciekawe, nie pamiętasz, co jadłeś tydzień temu, a co było tydzień temu, kiedy było dwadzieścia dwa lata temu. Ciekawa sprawa. Tak samo rzecz ma się z ruchem i z pamięcią, tak dochodzimy do kreatywnych pomysłów. Skąd to się bierze?
Jeżeli zrozumiemy, skąd się biorą pewne mechanizmy i jak one na siebie wzajemnie oddziałują, wtedy będzie nam łatwiej podejmować lepsze decyzje, zarówno treningowe, jak i nietreningowe. W życiu tak jest. Najpierw obserwujemy jakieś zależności u uczniów. Studenci, którzy w college'u uprawiają sport, mają lepsze wyniki w nauce.
Lepsze wyniki, lepsze pomysły, lepszy mózg
Trafiłem na badania dowodzące, że myszy trenujące więcej niż cała reszta, po ośmiu tygodniach charakteryzowały się tym, że zwiększył się ich hipokamp i płat czołowy odpowiadające za kognitywne myślenie, za pamięć, za kreatywność, za po prostu za bycie trochę mądrzejszym. Czyli de facto dzięki ruchowi. Takie są konkluzje tych badań, że dzięki ruchowi mózg się nieznacznie zwiększa. Nie dość, że nie maleje, bo on z wiekiem maleje, to u sportowców działa to w drugą stronę.
Podejdziemy do badań na ludziach. Poza badaniem jest staruszka. Chodzi o to, że zazwyczaj z wiekiem poziom naszej masy mięśniowej spada, mamy coraz mniej mięśni i one się słabiej regenerują. Tak. Staruszkowie już mają praktycznie te mięśnie w zaniku. Trenerzy właśnie nas tym straszą: będziecie starsi i nie będziecie mogli usiąść, schylić się. Jest bardzo dużo badań, które pokazują, czy starają się pokazać, czy istnieje jakaś korelacje pomiędzy tym, że starsi ludzie tracą masę mięśniową, a pomiędzy tym, że zmniejsza się ich możliwość sprawnego myślenia, pamięci, dbania o własną kreatywność.
Mali i kreatywni
Dzieci mają bardzo dużo neuronów chaotycznie ruszających się w mózgu i dlatego dzieci są tak neuroplastyczne. Właśnie dlatego dzieci łatwiej się czegoś nauczą na początku, ale im ktoś jest starszy, tym jest mu po prostu trudniej. Mam już swoje lata i wiem, każdego to czeka, więc wolę się przygotować.
Po co rozwijać mięśnie?
Nasze mięśnie to nie jest tylko tkanka robocza. Nie są tylko po to, żeby się poruszać i po to, żeby nas wprawić w ruch tylko. Mięśnie oprócz tej roboczej funkcji w organizmie spełniają także funkcję a'la gruczołową, czyli wydzielają pewne substancje chemiczne.
I teraz wiesz, że masz w ciele kilka różnych gruczołów. One wydzielają hormony i jeżeli któryś z gruczołów się zepsuje, to to się kończy zazwyczaj poważnymi lub mniej poważnymi problemami ze zdrowiem. Jakieś konsekwencje, zaburzenie czy w jedną czy w drugą stronę generalnie prowadzi do nieprzyjemnych konsekwencji.
Świadomość swojego ciała
Poziom hormonów jest określony w normach, dlatego żeby wszystko się zgadzało. Jak jest za dużo czegoś to niedobrze. Jak za mało też niedobrze. Jak to w życiu. Otóż to. Poprzez ruch mięśniowy, i nie nieważne czy biegasz w kółko, czy po prostu idziesz na spacer, czy trenujesz siłowo, to nie ma tak dużego znaczenia, ale znaczenie ma to, że ruch mięśni powoduje wydzielanie białek, które służą do sygnalizowania pewnych rzeczy w organizmie.
One mają wpływ na bardzo dużo rzeczy, w tym rzeczy związane bezpośrednio z naszą publikacją. Badacze w tym badaniu pokazali takie cztery obszary, na które mają wpływ, które jeżeli zaniedbamy, to wpłyną negatywnie na nasze możliwości kognitywne.
Zadanie naszych mięśni
Po pierwsze to jest metabolizm białek, czyli to, w jaki sposób przetwarzamy białka w mięśniach. Jeżeli nie trenujesz, to się rozpadają.
Po drugie to insulina, czyli to jak zarządza cukrem, dość istotny element. Jeżeli masz coś nie tak z insuliną, insulinooporność, to odkładasz tłuszcz, choć nie powinieneś.
Trzecia rzecz super ważna, to funkcjonowanie mitochondriów. Mitochondria to są takie "elektrownie" w naszych komórkach, które odpowiadają za to, że jesteś w stanie wygenerować siłę. Mitochondria masz przede wszystkim w komórkach mięśniowych.
Czwartą funkcją jest regulowanie stanów zapalnych. Czujesz się niepewnie, jesteś przeziębiony, idziesz na siłownie i nagle masz to wszystko uregulowane, czujesz się lepiej. Więc te stany zapalne może być w jedną albo w drugą stronę, ale lepiej jest sprawdzić, bo może faktycznie być tak, że lekka aktywnością chociażby spacer, jakieś wyjście na orbitrek, może Ci pomóc i być skuteczne.
Efekty zaniedbań
Te wszystkie elementy, czyli stany zapalne, zaczynają się nawarstwiać, mitochondria zaczynają działać słabo. I insulina zaczyna wariować.
Więc wpadasz w taką spiralę, co prowadzi w prostej linii do problemów z komunikacją. I teraz jak to dokładnie działa? Mamy taką barierę, która chroni nasz mózg przed tym, co w naszej krwi się znajduje. I nie wszystkie substancje, te bariery są w stanie sobą w stanie pokonać.
Dlatego na przykład neuroprzekaźników nie może wziąć tabletce i ich poziomu uzupełnić, tylko trzeba to inaczej stymulować.
Sześciopak czy kreatywne pomysły?
Dobrze, że o tym pięknie napisaliśmy na początku, bo tak naprawdę opóźnienie starzenia, opóźnienie demencji jakiegoś, odsunięcie w czasie niebezpieczeństwa, zapadnięcia na chorobę Alzheimera, lepsze myślenie, lepsza kreatywność itp. bardziej np. do mnie przemawia niż to, że lepiej na plaży będzie wyglądał mój brzuch czy klata.
Bo oczywiście na początek widzimy pierwsze efekty zewnętrzne. Więc jak zaczynamy przemianę, pracę nad sobą, nad swoją głową, chcemy wyjść z jakiś depresyjnych stanów, z jakiejś tam pokręconej swojej sytuacji życiowej, dobrze jest widzieć pierwsze efekty. Z reguły pierwsze efekty będą wizualne.
Atrakcyjność to nie tylko wygląd
Atrakcyjność nie wynika tylko z wyglądu. Masz mięśnie, dobrze wyglądasz. Zresztą widzisz, na początku robi wrażenie, ale tak naprawdę ludzie postrzegają to inaczej. Często bycie bardziej atrakcyjnym np. dla kobiet przez nas facetów polega na tym, żeby być ciekawszym, bardziej inteligentnym, tak żeby ją rozbawić i nie być takim klockiem, który po prostu będzie opowiadał całą randkę, jak robił przysiady.
Oczywistym jest, że jeżeli potrafisz inaczej rozmawiać i nie ograniczasz się tylko do biegania w krótkich spodenkach, w dresie, tylko możesz znaleźć się w różnych sytuacjach, to Ci to pomoże. I w takiej sytuacji damsko-męskiej i biznesowej to jasna sprawa, ale faktycznie to jest cenna uwaga, żeby zauważyć, że dziewczyny trochę na inne rzeczy zwracają uwagę na pewnym etapie swojego życia, a faceci na inne. I na odwrót, faceci też lubią mądre kobiety.
Ludzki potencjał
Jeżeli ktoś ma mały potencjał i ciśnie na maksa, wyciska życie jak cytrynę do końca. To jest super, ale jeżeli jest ktoś, kto ma dużo więcej możliwości w życiu, urodził się tu i tu, a nie tam, ma takie możliwości rozwoju, jeżdżenia po świecie, spotykania ludzi, sprawdzania różnych rzeczy, to jeżeli nie wykorzystuje tego i siedzi w jakimś jednym punkcie, w którym jest mu po prostu dobrze dla mnie jest to dużym ograniczeniem i stratą.
Masz tylko jedną opcję. Ja bym wykorzystał na maksa to co można, to co mam. No ale to jest moje podejście i powiem Ci, że teza, którą przedstawili badacze, to był dla mnie szok. Jak sobie porównam jak funkcjonuję przy codziennym treningu, na jakim poziomie mentalnym, fizycznym itd., a jak funkcjonuję, jak nie trenuję przez np. nie wiem tydzień czy dwa, to jest taka przepaść.
Kreatywność dla aktywności
Niektórzy przyzwyczaili się do tego, że się nie ruszają. Boli ich i się im wydaje, że tak już po prostu jest. Otóż nie, moi drodzy. Może być zupełnie inaczej. I teraz jest światło w tym tunelu i jest światło. Przejdźmy do praktyki. Nie trzeba codziennie być na siłce, żeby to działało. Ten ruch wcale nie musi być jakiś super wymagający. Oczywiście jest na ten temat sporo badań, które też możemy tam podlinkować w notatkach. Od rodzajów ruchu zależy co się pobudza bardziej.
I zacznę od kreatywności, czyli od tworzenia nowych kombinacji. Polegającym na komunikacji różnych ośrodków, różnych systemów. Układ stanu spoczynkowego, czyli taki moment, którym pozwalasz swoim myślom płynąć, przepłynął, odpłynął. Takie nowe połączenia się tworzą w mózgu i układ kontroli wykonawczej, który sprawdza, czy te połączenia mają sens, czy poddaje te wszystkie pomysły ewaluacji.
Jak być bardziej kreatywnym?
Kreatywność może pobudzić spacer. Zwykły. Po prostu pójdziesz do parku. Zielono, ptaszki śpiewają, idziesz z psem, Nie stresujesz się bardzo. To jest spora szansa, że ta kreatywność będzie się pobudzała. Będziesz mógł przemyśleć parę rzeczy. Jeżeli masz taką pracę, w której od Twojej kreatywności wprost zależą dochody chociażby firmy.
Czy możesz delegować takie najprostsze rzeczy swoim pracownikom, a Ty wymyślasz strategie, konkretne rzeczy? To sugeruje wyjścia chociażby z pieskiem na spacer. Super rzecz. Idąc dalej dalej możesz wykonywać spokojne ćwiczenia, ale już takie trochę np. bardziej zorganizowane, czyli joga czy tam ćwiczenia oddechowe. To są rzeczy, które stymulują nerw błędny i aktywują układ czynny, co prowadzi do regulacji rytmu pracy serca.